Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là thánh địa của 3 môn phái lớn trên thế giới:
Do thái
Kitô phái
Hồi phái
Tư liệu lịch sử cổ Ai Cập đã nói đến Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem, có từ 3.000 năm Trước Công Nguyên.
Với người Do Thái , Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là nơi Vua David lập thành đô.
Với người Kitô phái , Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là nơi xảy ra nhiều sự kiện cuối đời của Chúa Giêsu, nhất là biến cố tử nạn phục sinh của Ngài.
Với người Hồi phái , Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là nơi tiên tri Muhammad đã đến hành hương, là thánh địa quan trọng của họ sau Mecca và Medina trung tâm của đạo Hồi ở Ả rập Saudi.
Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem, tiếng Do Thái gọi là Yerushalayim, người Ả rập gọi là Al Quds. Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là một ngã tư nơi xảy ra nhiều cuộc tranh chấp. Khảo cổ xác minh điều đó ở những di tích của thành cổ còn sót lại.
Lịch Sử Vùng Đất Thánh Địa Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem là những cuộc chiến tranh, thôn tính, tàn phá và xây dựng lại. Đế quốc Babylon, Ba Tư, Hy Lạp, La Mã, Byzantine, Thỗ Nhĩ Kỳ, Ottoman, Anh đều đã đặt chân lên Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem Trong mọi thời kỳ, đền thờ vốn là biểu tượng của Israel vinh quang và nhục nhã, trung thành và phản bội.
Năm 1000 Trước Công Nguyên, vua David thiết lập Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem như là kinh đô của Liên hiệp Vương quốc Israel và Judah và từ đó cai quản Mười hai bộ lạc của Israel.
Năm 970 Trước Công Nguyên, con của vua David là vua Solomon trở thành vua của Israel. Trong vòng mười năm, Solomon bắt đầu xây dựng Đền thờ thiêng liêng được biết đến như là Đền thờ Đầu tiên.
Năm 722 Trước Công Nguyên, người xứ Assyria chinh phục vương quốc Israel.
Giai đoạn Đền Thờ thứ nhất kết thúc vào khoảng 586 trước Công Nguyên, khi vua nước Babylon là Nebuchadnezzar II thân chinh đốc suất đại binh phạt Vương quốc Judah và phá hủy Đền thờ Do Thái.
Năm 516 TCN Đền thờ thứ hai được hoàn thành vào triều đại vua Darius Đại Đế.
Alexander Đại Đế chinh phục Đế quốc Ba Tư, vùng đất Israel rơi vào quyền cai trị của người Hy Lạp cổ (Hellenistic Greek), cuối cùng lại mất vào tay Vương quốc Ptolemaios rồi lại mất vào tay Vương quốc Seleukos.
Triều đình Seleukos cố gắng cải tạo lại Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem khi một thành phố theo văn minh Hy Lạp trở thành người đứng đầu sau khởi nghĩa Maccabean thành công năm 168 TCN lãnh đạo bởi tu sỹ Mattathias cùng với 5 người con trai của ông ta chống lại Antiochus Epiphanes, và họ thành lập Vương quốc Hasmonean năm 152 TCN với Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem một lần nữa là kinh đô của vương quốc. Vương quốc Hasmonean kéo dài trên một trăm năm, nhưng sau đó khi Đế quốc La Mã trở nên hùng mạnh hơn họ dựng lên Herod như là một vua chư hầu người Do Thái. Vương quốc của vua Herod cũng kéo dài trên một trăm năm. Bị đánh bại bởi người Do Thái trong cuộc khởi nghĩa Do Thái thứ nhất năm 70, cuộc chiến tranh Do Thái-La Mã đầu tiên và cuộc khởi nghĩa Bar Kokhba do Simon bar Kokhba lãnh đạo năm 135 CE đã đóng góp đáng kể vào số lượng và địa lý của cộng đồng Do Thái ở nước ngoài, do một phần lớn dân số Do Thái của vùng đất Israel bị trục xuất rồi bị bán làm nô lệ trong toàn Đế quốc La Mã. Kể từ đó, những người Do Thái đã sống trên mọi đất nước của thế giới, chủ yếu là ở châu Âu và vùng Trung Đông.
Những người Do Thái không bị trục xuất trong thời kỳ Đế Quốc La Mã là người Do Thái Samaria.
Dân số hiện nay của người Do Thái Samaria là khoảng 800 người.
Hình ảnh người Do Thái Samaria ngày nay
Năm 614 người Ba Tư chiếm được Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem.
Năm 638, người Ả rập chiếm được Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem, họ cho xây tại chính tâm Đền thờ giáo đường El Apsa, sau đó giáo đường Omar.
Kể từ đó, người Do Thái thường đến than khóc tại bức tường Than Khóc.
Hình ảnh bức tường Than Khóc từ đầu đến khúc 1:20 ( hết )
Năm 1095, bắt đầu cuộc thánh chiến giữa Kitô phái và Hồi phái.
Năm 1099, Thập Tự quân chiếm đóng, Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem thành một nước thuộc quyền người Kitô.
Năm 1187, Saladin ( Hồi phái ) chiếm được Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem.
Năm 1516, lại rơi vào tay người Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau chiến tranh thế giới lần I, năm 1922 Gia Liêm - Giêrusalem - Jerusalem đặt dưới quyền kiểm soát của người Anh.
Năm 1948, người Do Thái về lập quốc.
